Beoordelen of veroordelen?

Zie je het voor je? Verre voorouders die over de savanne lopen en plots dieren gewaar worden die sneller en sterker zijn dan zij. Sommigen schatten de situatie niet goed in. Zij hebben hun genen niet door kunnen geven. Degenen die het gevaar op een juiste manier onderkenden hebben het vege lijf kunnen redden en ertoe bijgedragen dat jij en ik nu op deze aarde rondlopen. En zo heeft natuurlijke selectie ervoor gezorgd dat wij mensen razendsnel kunnen oordelen. En dat is nog altijd van belang. Levensbedreigende dieren komen we op straat niet vaak tegen. Maar gevaarlijke situaties in het verkeer of op gevaarlijke plaatsten maken soms wel deel uit van ons leven. Het juist beoordelen van potentieel gevaar blijft dus van belang.

Sinds ruim een jaar is er een nieuw gevaar om ons heen. Ik doel hiermee op Covid-19. Wat het lastig maakt is dat virussen zonder hulpmiddelen niet waarneembaar zijn. We zien (horen of ruiken) het niet aankomen. Als mensen niesen of hoesten kan het ook hooikoorts zijn, toch? Dat maakt het lastig tot onmogelijk om te beoordelen of we gevaar lopen. Er zijn richtlijnen die de kans op besmetting verkleinen, maar ja, in welke mate houden jij en ik en die ander zich aan deze richtlijnen?

Veel mensen hebben inmiddels de (mogelijke) effecten van een besmetting van dichtbij meegemaakt, ook ik. Het liegt er, bij een deel van de getroffenen, niet om en roept een zekere alertheid bij mij op in het fysiek sociaal verkeer. Een bezoek aan de supermarkt, een wandeling in het bos. Wat opvalt is dat we hierbij heel verschillend handelen. Wie doet 1 of meer stappen opzij, wie wacht geduldig op de ander en wie lopen met 2 of 3 naast elkaar door op dat smalle pad?

Waar beoordelen van het risico lastig is houdt dit ons niet tegen om te veroordelen. Daar zijn wij als mens ook razendsnel in. We nemen waar, beoordelen wat we zien/horen en ons brein giet er in een fractie van een seconde een sausje van aannames en eigen meningen overheen. Probeer dat oordeel maar eens te verbergen voor de ander. In no time kan er een verbale strijd ontstaan of zelfs een vijandige situatie. Dat laatste beoordelen we dan veelal weer wel goed.

Geweldloze Communicatie (NonViolent Cummunication – Marshall B. Rosenberg) geeft handvatten hoe tot een (levens)houding te komen waarin je minder veroordeelt. Minder? Ja, want genoemd razendsnelle proces in je brein kan je niet zomaar uitzetten. Dat vergt oefening! Je leert jouw oordeel steeds vaker uit te stellen waardoor je jezelf de kans gunt om na te denken over wat je wilt zeggen en hoe je dat op een geweldloze wijze kunt doen.

Afgelopen week kwam Covid-19 weer heel dichtbij. De bron lijkt duidelijk en in zekere zin was er geen sprake van een verrassing, want ….. (is dit een feit en/of oordeel?)

Ik had tijd volop om erover na te denken en te besluiten/ervoor te kiezen niemand te veroordelen. Dat creëerde ruimte om oprecht te informeren bij de bron hoe het met hen gaat. Ook daar ging de zorg in de eerste plaats uit naar onze dochter die tot een risicogroep behoort. En de klachten waren bij 1 van hen stevig. Ik voel mij vrij ook met hen mee te leven en geen last te hebben van een stem in mijn hoofd die blijft veroordelen en de negatieve gevoelens die daarmee gepaard gaan.